antidiüretik hormon (ADH)

antidiüretik hormon (ADH)
Hipotalamusun ürettiği bir hormon. Hipofizin sinirsel bölümüne taşınır ve buradan kana geçer. Öncelikle böbreğin toplayıcı kanallarına etki ederek vücutta su tutulmasını kolaylaştırır. Arteriyollerin düz kaslarına etki ederek damarların büzüşmesini ve kan basıncının artmasını sağlar. Ayrıca hipofizden kortikotrop hormonun salgılanmasını düzenler, midenin ve kalınbağırsağın hareketlerini uyarır ve midebağırsak sistemindeki sıvıların salgılanmasını engeller. ADH'nin salgılanması özellikle plazmanın osmotik basınçdaki değişikliklere bağlıdır. Bu değişiklikler, hipotalamusta bulunan ve osmoreseptörler adı verilen özgün alıcı hücrelerce belirlenir. Osmoreseptörler plazmanın osmotik basıncı azaldığında hormon salgısını engeller, plazmanın osmotik basıncı arttığında ise hormon salgısını artırırlar. ADH'nin salgılanmasını etkileyen öbür belirtiler plazma hacminde, kan basıncında ve kanın sıcaklığında ortaya çıkan değişiklikler, hipoksi ve hatta psişik uyarılardır (heye canlar, stres durumu, ağrı vb).
Hormunun salgılanması vücudun sıvı dengesinin korunmasında temel mekanizmalardan biridir. ADH'nin yetersiz salgılanması ya da hiç salgılanmaması, hipotalamik çekirdeklerle ilgili çeşitli patolojik süreçlerden (örneğin travmalar, tümörler, granülomatoz hastalıklar) kaynaklanır. Bu durum şekersiz diyabet adı verilen oldukça ağır bir hastalığa neden olur. Hastalığın belirtileri son derece seyreltik ve bol miktarda idrarın çıkarılması ve önüne geçilemeyen bir susuzluk duygusunun hissedilmesidir.